Η Ελλάδα κλείνει εκατοντάδες σχολεία λόγω κρίσιμης δημογραφικής κρίσης

Με φόντο τη ραγδαία πτώση των γεννήσεων και την φυγή των νέων, η Ελλάδα ετοιμάζεται να κλείσει εκατοντάδες σχολεία, αντιμετωπίζοντας συστημικές αλλαγές που απειλούν τη βιωσιμότητα της κοινωνικής υποδομής.

Πόσα σχολεία δεν θα ανοίξουν

Για το σχολικό έτος 2025–2026 θα ανασταλεί η λειτουργία 721 από 13.478 σχολεία, συμπεριλαμβανομένων 324 δημοτικών και 358 νηπιαγωγείων. Η απόφαση ελήφθη λόγω της αδυναμίας των σχολείων να συγκεντρώσουν τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό μαθητών — λιγότεροι από 15 ανά σχολείο.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, ο αριθμός των μαθητών έπεσε σε περίπου 1,21 εκατομμύρια, δηλαδή πάνω από 150.000 λιγότεροι σε σύγκριση με το 2018–2019. Σε ορισμένες αγροτικές περιοχές και απομακρυσμένα νησιά, τα παιδιά πρέπει μερικές φορές να διανύουν έως και 80 χλμ την ημέρα για να φτάσουν στο σχολείο.

Δημογραφικοί λόγοι

Η ρίζα της κρίσης είναι βαθιά: ο δείκτης γονιμότητας έπεσε περίπου σε 1,3 παιδί ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το επίπεδο αντικατάστασης (2,1). Η μείωση των νέων οφείλεται στις συνέπειες της κρίσης χρέους, τη μαζική μετανάστευση και τη γήρανση του πληθυσμού.

Η Financial Times αναφέρει ότι 766 σχολεία, που αποτελούν πάνω από το 5% των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, θα αναστείλουν τη λειτουργία τους. Ο αριθμός των μαθητών των δημοτικών μειώθηκε κατά 111.000 (−19%) από το 2018.

Δηλώσεις Αρχών και Εμπειρογνωμόνων

Η Υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε ότι «οι τάξεις αντικατοπτρίζουν τα μαιευτήριά μας», ενώ η πτώση της γονιμότητας συνεχίζεται για δεκαετίες. Στα χωριά και τα απομακρυσμένα νησιά, όπου ο αριθμός των σχολείων είναι κρίσιμα χαμηλός, γίνονται εξαιρέσεις: επιτρέπεται το άνοιγμα για τον ελάχιστο αριθμό μαθητών, όπως στο νησί Ψερίμος, όπου το σχολείο θα ξαναλειτουργήσει για 5 μαθητές.

Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα οικονομικά κίνητρα δεν αρκούν για να λυθεί το πρόβλημα. Ακόμη και πλούσια ευρωπαϊκά κράτη πρόνοιας (π.χ., Δανία και Σουηδία) δεν κατάφεραν να αυξήσουν τη γονιμότητα στο επίπεδο αντικατάστασης.

Συνέπειες και μακροπρόθεσμες προοπτικές

Οι αλλαγές στις γεννήσεις και στους θανάτους απειλούν όχι μόνο την τρέχουσα, αλλά και την επόμενη γενιά: η μείωση του αριθμού των μαθητών οδηγεί σε κλείσιμο σχολείων, μειώνει την πρόσβαση στην εκπαίδευση, ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες περιοχές, και αυξάνει τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες.

Στο πλαίσιο του Εθνικού Δημογραφικού Σχεδίου, η Ελλάδα είχε προηγουμένως ανακοινώσει επενδύσεις ύψους 20 δισ. ευρώ έως το 2035 για την ενίσχυση της γονιμότητας, συμπεριλαμβανομένων χρηματικών επιδομάτων και φορολογικών κινήτρων. Ακόμη και σήμερα, η χώρα δαπανά περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως για τέτοια μέτρα, αλλά το αποτέλεσμα παραμένει περιορισμένο.

Συμπέρασμα

Στο σχολικό έτος 2025–2026 θα κλείσουν 721 σχολεία (324 δημοτικά, 358 νηπιαγωγεία).

Ο αριθμός των μαθητών μειώθηκε τουλάχιστον κατά 150.000 από το 2018 — συνολικά περίπου 1,21 εκατομμύρια.

Η γονιμότητα έπεσε σε ~1,3 παιδιά ανά γυναίκα, ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ.

Οι αρχές λαμβάνουν μέτρα, αλλά οι ειδικοί λένε ότι απαιτούνται σοβαρότερες αλλαγές.