Έρευνα υπό την καθοδήγηση Κύπριου καθηγητή δίνει ελπίδα στη μάχη κατά της λευχαιμίας

Ο Κύπριος καθηγητής Γρηγόρης Βασιλείου ηγήθηκε μιας διεθνούς μελέτης που έριξε φως στους λόγους της ηλικιακής προδιάθεσης για κλωνική αιμοποίηση και μια σειρά από διαταραχές του αίματος. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η συντόμευση των τελομερών — προστατευτικών «καπελακίων» στα άκρα των χρωμοσωμάτων — παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μεταλλάξεων που συνδέονται με καρκίνους του αίματος.

Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Genetics. Αυτή η ανακάλυψη βοηθά στην εξήγηση ενός παλαιού βιολογικού αινίγματος και ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη στοχευμένων προσεγγίσεων για την πρόληψη και θεραπεία σοβαρών παθήσεων, όπως οι οξείες λευχαιμίες και τα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα.

Η κλωνική αιμοποίηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία οι μεταλλαγμένες αιμοποιητικές κύτταρα πολλαπλασιάζονται σταδιακά, δημιουργώντας έναν κυρίαρχο κλώνο. Συχνά προηγείται της ανάπτυξης κακοήθων καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων και της οξείας μυελοβλαστικής λευχαιμίας.

Μελετώντας σχεδόν μισό εκατομμύριο συμμετέχοντες στο UK Biobank, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα άτομα με γενετικά σύντομα τελομερή έχουν υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης μεταλλάξεων σε γονίδια υπεύθυνα για τη μεταγραφή (όπως SF3B1, SRSF2, U2AF1) καθώς και σε PPM1D και TERT. Αυτές οι μεταλλάξεις παρέχουν στα γηράσκοντα κύτταρα πλεονέκτημα επιβίωσης, αντισταθμίζοντας τη συντόμευση των τελομερών. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω διάδοση μεταλλάξεων και σοβαρές ασθένειες του αίματος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Βασιλείου, η συντόμευση των τελομερών οδηγεί την κυτταρική επιλογή στο γηράσκον αίμα. Οι μεταλλάξεις που σχετίζονται με παράγοντες μεταγραφής φαίνεται να «διατηρούν» τα παλιά κύτταρα, εμποδίζοντας τη φυσική μείωση της λειτουργίας τους. Ωστόσο, αυτό το φαινομενικό πλεονέκτημα μπορεί να αποτελέσει παράγοντα που πυροδοτεί την κακοήθη μεταμόρφωση.

Αυτή η ανακάλυψη θεωρείται σημαντικό βήμα στην ογκοαιματολογία, καθώς προσδιορίζει έναν νέο θεραπευτικό στόχο — παρέμβαση στους μηχανισμούς σταθεροποίησης των τελομερών. Μελλοντικά φάρμακα που στοχεύουν αυτές τις διαδικασίες μπορεί να γίνουν αποτελεσματικά εργαλεία για την πρόληψη και θεραπεία καρκίνων του αίματος σε ηλικιωμένους ασθενείς.

Όπως τόνισε ο Dr. Matthew MacLoughlin, συν-συγγραφέας της μελέτης: «Αυτή η έρευνα δείχνει τη δια βίου επίδραση της δυναμικής των τελομερών στην υγεία του αίματος και τον κίνδυνο καρκίνου. Η κατανόηση αυτής της σχέσης παρέχει μια νέα ισχυρή στρατηγική για την καταπολέμηση και πρόληψη διαφόρων μορφών λευχαιμίας.»