Η Κύπρος θα γίνει ο κύριος διαπραγματευτής της ΕΕ για το νέο σύστημα απελάσεων

Η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε τον ρόλο του συντονιστή στις πανευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις για την αλλαγή των κανόνων επιστροφής παράτυπων μεταναστών. Η Λευκωσία θα ηγηθεί των συζητήσεων μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής — στο στάδιο όπου συμφωνείται η τελική μορφή του νέου κανονισμού για τις επιστροφές.

Η Κύπρος προωθεί μια προσέγγιση που βασίζεται πρωτίστως στην «εθελοντική επιστροφή»: προσφέρεται οικονομική στήριξη στους ανθρώπους, ενώ παράλληλα αυστηροποιούνται οι διοικητικοί όροι. Οι αρχές θεωρούν ότι ένα τέτοιο σχήμα θα μπορούσε να λειτουργήσει και σε άλλες χώρες της ΕΕ — εφόσον κατοχυρωθεί σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Μετά την έξαρση της μετανάστευσης το 2022, το ζήτημα αυτό έγινε ένα από τα πιο ευαίσθητα στην κυπριακή πολιτική. Το 2024 η έμφαση μετατοπίστηκε στη μείωση του αριθμού των ατόμων που βρίσκονται παράνομα στο νησί — στη Λευκωσία υποστηρίζουν ότι πλέον οι αναχωρήσεις από την Κύπρο είναι σημαντικά περισσότερες από τις νέες αφίξεις.

Παράλληλα, η ΕΕ προετοιμάζει ένα ευρύτερο πακέτο μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από το 2026. Μεταξύ των μέτρων που συζητούνται είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών απέλασης και η δυνατότητα δημιουργίας κέντρων για την επεξεργασία υποθέσεων και τις επιστροφές εκτός ΕΕ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη συμφωνήσει σε μηχανισμό πίεσης προς χώρες που δεν δέχονται πίσω τους πολίτες τους: πρόκειται για τη μείωση των εμπορικών προτιμήσεων.

Ωστόσο, η πολιτική της Κύπρου προκαλεί αντιδράσεις. Δέχεται κριτική από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νομικούς, ενώ έχουν υπάρξει και αιτιάσεις από το ΕΔΑΔ σε ορισμένες υποθέσεις που αφορούν μετανάστες. Παρ’ όλα αυτά, η Λευκωσία στηρίζει ενεργά τη νέα ευρωπαϊκή γραμμή για αυστηροποίηση των επιστροφών και διεύρυνση της συνεργασίας με γειτονικές χώρες, προκειμένου να περιοριστούν οι μεταναστευτικές ροές.