Το σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια» συνεχίζει να υπονομεύει τη φήμη της Κύπρου

Οι έρευνες για το πρόγραμμα «ιθαγένεια μέσω επενδύσεων», γνωστότερο ως «χρυσά διαβατήρια», στην Κύπρο προχωρούν εξαιρετικά αργά και συνοδεύονται από σοβαρές δυσκολίες.

Σύμφωνα με την αστυνομία, κάθε υπόθεση απαιτεί την επεξεργασία τεράστιου όγκου εγγράφων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ο αριθμός των εμπλεκομένων φτάνει τους τριάντα. Την ίδια στιγμή η διεθνής συνεργασία παραμένει αδύναμος κρίκος: πολλά αιτήματα προς ασιατικές χώρες, από όπου προέρχονταν μέρος των επενδύσεων, μένουν αναπάντητα, γεγονός που καθυστερεί τις έρευνες για χρόνια.

Από το 2021 έχουν εξεταστεί 195 υποθέσεις που σχετίζονται με το πρόγραμμα αυτό. Οι περισσότερες έκλεισαν λόγω έλλειψης ενδείξεων εγκλήματος, αλλά τέσσερις έφτασαν στα δικαστήρια. Μία από αυτές, που ξεκίνησε το 2021, αφορά οκτώ κατηγορούμενους, μεταξύ αυτών δικηγορικό γραφείο και υπαλλήλους του. Μετά την άρνηση του δικαστηρίου να εξετάσει τα στοιχεία, η Γενική Εισαγγελία υπέβαλε έφεση και στις αρχές του 2025 η υπόθεση επεστράφη για εκδίκαση.

Σήμερα βρίσκονται υπό διερεύνηση υποθέσεις εναντίον 26 φυσικών και νομικών προσώπων. Βασίζονται στα πορίσματα της Επιτροπής Νικολάτου, της Επιτροπής Καλογήρου και στις εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που καταδεικνύουν σοβαρές παρατυπίες στη λειτουργία του προγράμματος.

Το πρόγραμμα των «χρυσών διαβατηρίων» λειτούργησε από το 2007 και έκλεισε τον Νοέμβριο του 2020 μετά την πολύκροτη έρευνα του Al Jazeera. Τότε αποκαλύφθηκε ότι σημαντικός αριθμός υπηκοοτήτων είχε παραχωρηθεί με παρατυπίες και περίπου το 10% των επενδυτών είχαν ποινικό παρελθόν ή βρίσκονταν σε διεθνή καταζητούμενα.

Από τον Μάρτιο του 2023 οι αρχές έχουν αφαιρέσει την υπηκοότητα από 96 άτομα, περιλαμβανομένων επενδυτών και μελών των οικογενειών τους, ενώ το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την αφαίρεση διαβατηρίων από ακόμη 69. Συνολικά 306 άτομα έχουν ήδη χάσει την κυπριακή υπηκοότητα, με 112 διατάγματα αφαίρεσης να έχουν τεθεί σε ισχύ.

Αρχικά το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί ως μέτρο στήριξης της οικονομίας μετά την οικονομική κρίση, ωστόσο τελικά κατέληξε να αποτελεί σύμβολο διαφθοράς και έλλειψης ελέγχου. Η απουσία επαρκών ελέγχων και η αδύναμη εποπτεία επέτρεψαν τη χορήγηση διαβατηρίων σε αμφιλεγόμενα πρόσωπα, γεγονός που έπληξε σοβαρά τη διεθνή φήμη της Κύπρου.