Ζιβανία: Το διάσημο αλκοολούχο ποτό της Κύπρου

Αν είστε λάτρης του κρασιού, σίγουρα έχετε ακούσει για την διάσημη Κομμανταρία. Αν όχι, σας συνιστούμε να διαβάσετε για την ιστορία αυτού του ποτού. Και ανάμεσα στα σκληρά αλκοολούχα ποτά, η ζιβανία κατέχει μια εξίσου σημαντική θέση.

• Τι είναι η ζιβανία
• Ιστορία της ζιβανίας
• Η περιεκτικότητα σε αλκοόλ της ζιβανίας
• Η κατανάλωση ζιβανίας
• Συχνές ερωτήσεις για τη ζιβανία

Τι είναι η ζιβανία

Είναι παραδοσιακό σκληρό αλκοολούχο ποτό που παράγεται από σταφύλια με τη μέθοδο απόσταξης των πιεσμένων σταφυλιών ή του υπολείμματος των σταφυλιών που μένει μετά την παραγωγή του κρασιού. Όλα αναμειγνύονται με ξηρό κρασί και αποστάζονται.

Το ποτό είναι γεωγραφικά προστατευμένο, δηλαδή ζιβανία μπορεί να ονομάζεται μόνο αυτό που παράγεται στην Κύπρο, ακόμα κι αν ακολουθούνται οι ίδιες τεχνικές εκτός του νησιού.

Η ζιβανία συνήθως χωρίζεται σε τρεις τύπους:

• Διαυγής (καθαρή απόσταξη χωρίς πρόσθετα)
• Κόκκινη ή ροζ (με προσθήκη μπαχαρικών, συνήθως κανέλας)
• Χρυσή (ωριμασμένη σε βαρέλια, συνήθως σε δρύινα)

Ιστορία της ζιβανίας

Παρατηρήσατε ότι η ζιβανία μοιάζει με την γκράππα; Δεν έχει τίποτα το παράξενο — στην ουσία πρόκειται για το ίδιο σταφυλοπνευματώδες ποτό και οι Κύπριοι έμαθαν πώς να το παράγουν από τους Ιταλούς — την εποχή που το νησί ήταν υπό την κυριαρχία της Βενετικής Δημοκρατίας.

Το ποτό παράγεται στην Κύπρο από περίπου το τέλος του 14ου αιώνα, με μαρτυρίες που δείχνουν ότι συνεχίστηκε η παραγωγή του κατά την Οθωμανική και Βρετανική κατοχή του νησιού.

• Ενδιαφέρον γεγονός: το 1949, η Βρετανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να προωθήσει την κατανάλωση του δικού της σκληρού αλκοόλ και απαγόρευσε την παραγωγή — τελικά η ζιβανία έγινε παράνομη μέχρι την αποαποικιοποίηση του νησιού.

Η περιεκτικότητα σε αλκοόλ της ζιβανίας

Η ζιβανία ξεπερνά ακόμα και την παραδοσιακή βότκα σε περιεκτικότητα αλκοόλ. Στα μπουκάλια που βλέπουμε στα καταστήματα, η περιεκτικότητα αλκοόλ έχει μειωθεί τεχνητά από το εργοστάσιο σε 45 βαθμούς. Ωστόσο, στην οικιακή παραγωγή, αυτή η τιμή μπορεί να φτάσει ακόμα και τους 70 βαθμούς.

• Ενδιαφέρον γεγονός: Στο μοναστήρι Κίκκος οι μοναχοί παράγουν ζιβανία με περιεκτικότητα αλκοόλ περίπου 50 βαθμούς.

Η κατανάλωση ζιβανίας

Η ζιβανία σερβίρεται σκέτη και παγωμένη μαζί με αμύγδαλα, ξηρούς καρπούς, λουκούμι, σουτζούκο ή μικρούς μεζέδες, όπως την παραδοσιακή κυπριακή λουκάνικα ή λούντζα (παραδοσιακό κυπριακό καπνιστό χοιρινό). Συχνά σερβίρεται ως απεριτίφ με το παραδοσιακό κυπριακό μεζέ.

Ενδιαφέρον είναι ότι η ζιβανία χρησιμοποιούταν και για άλλους σκοπούς, όπως για την θεραπεία τραυμάτων, το άλεσμα μέρων του σώματος, τη θεραπεία κρυολογήματος και πόνου των δοντιών, καθώς και ως ζεστατικό ποτό τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες, ειδικά στα χωριά του βουνού Τρόοδος.

Συχνές ερωτήσεις για τη ζιβανία

Που πρέπει να τονίζεται η λέξη ζιβανία;

Η τονισμένη συλλαβή στη λέξη ζιβανία είναι η δεύτερη, δηλαδή "ζη-βα-νία". Η λέξη προέρχεται από την λέξη «ζίβαν», που στα ελληνικά σημαίνει τα υπολείμματα του σταφυλιού. Πολλοί νομίζουν ότι πρόκειται για συγκεκριμένη ποικιλία κυπριακού σταφυλιού, αλλά αυτό δεν ισχύει, είναι το μεζέ.

Από ποια ποικιλία σταφυλιού φτιάχνεται η ζιβανία;

Οι παραδοσιακές ποικιλίες είναι οι Ξυνιστέρι και Μαυρό, και επιτρέπεται ο συνδυασμός τους. Αν χρησιμοποιείται άλλος τύπος σταφυλιού, τότε το όνομα του πρέπει να αναφέρεται στο όνομα, όπως «Ζιβανία Σοβινιόν».

Ποιος παράγει τη ζιβανία;

Από τις μεγάλες εταιρείες στην Κύπρο είναι οι KEO, LOEL Tsiakkas, SODAP και ETKO, ενώ υπάρχουν και μικρότερες παραγωγές, και φυσικά η ζιβανία παραδοσιακά παράγεται στα χωριά, ειδικά στο βουνό Τρόοδος. Ούτε το πιο διάσημο μοναστήρι της Κύπρου, το μοναστήρι Κίκκος, ήταν εξαίρεση, καθώς οι μοναχοί του παράγουν αυτό το ποτό εδώ και αρκετά χρόνια.

Ακολουθήστε μας στο Instagram και Telegram — και μάθετε όλα για τα παραδοσιακά ποτά και φαγητά στην Κύπρο!