Kryzys własności nasila się w Północnym Cyprze: prawnicy wzywają do pilnych reform w TMK

Kryzys związany z prawem własności nieruchomości w Północnym Cyprze pogłębia się. Prawnicy ostrzegają, że obecny system regulacyjny — przede wszystkim Komisja ds. Nieruchomości (Taşınmaz Mal Komisyonu, TMK) — nie jest już w stanie sprostać swoim zadaniom.

W publikacji Gündem Kıbrıs prawnicy stwierdzili, że liczba sporów dotyczących własności rośnie, podczas gdy TMK jest przeciążona i nie może efektywnie rozpatrywać wniosków. Niektóre decyzje stwarzają również ryzyko prawne dla całego mechanizmu odszkodowań. Nowa fala dyskusji pojawiła się w związku ze sprawą Simona Aykuta, oskarżonego o nielegalne korzystanie z własności grecko-cypryjskiej na północy wyspy. Z danych sądowych wynika, że Aykut przyznał się do części zarzutów, co według prawników może stanowić niebezpieczny precedens dla podobnych spraw i osłabić pozycję prawną TRNC.

Adwokat Ahmet Said Sayın zauważył, że organy państwowe faktycznie uznały podatność systemu: wielu właścicieli północnych „kapust” (dokumentów własności) może stanąć przed wyzwaniem, że ich mienie będzie kwestionowane w sądach międzynarodowych. Według niego, jeśli nie zostaną podjęte działania, kryzys się pogłębi. Sayın podkreślił konieczność „pilnych reform, które przywrócą zaufanie obywateli do TMK i przyspieszą proces wypłat.”

Prawnik Feyzi Hansel dodał, że przyznanie się Aykuta do winy w sądach Republiki Cypru zwiększa presję ze strony południowej części wyspy i może prowadzić do wzrostu międzynarodowych pozwów przeciwko TRNC. Podkreślił, że TMK musi stać się bardziej przejrzysta i chronić interesy Cypryjczyków tureckich, zamiast pozostawiać ich samych wobec ryzyka prawnego.

Jego kolega Mustafa Asen zwrócił uwagę na problem „równoważnej własności” — systemu, w którym północna nieruchomość była przydzielana Cypryjczykom tureckim w zamian za pozostawione nieruchomości na południu. Według niego, ten system często prowadzi do niesprawiedliwych decyzji: „Równość prawna nie oznacza sprawiedliwości. Prosta rekompensata nie przywraca strat historycznych i moralnych.”

Prawnicy wskazali również na problemy finansowe TMK. Komisja zmaga się z niedoborem budżetu: część środków przeznaczonych na odszkodowania jest wstrzymywana przez Ministerstwo Finansów, co powoduje opóźnienia w wypłatach. Niektórzy wnioskodawcy czekają latami na rozpatrzenie swoich spraw, mimo że formalnie uznaje się je za rozpatrzone.

Eksperci są zgodni, że TMK wymaga kompleksowej reformy — zarówno prawnej, jak i organizacyjnej. Należy zwiększyć finansowanie, przyspieszyć procedurę rozpatrywania spraw i zapewnić wykonanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który uznał TMK za wewnętrzny mechanizm ochrony praw własności w Północnym Cyprze.

Prawnicy ostrzegają, że jeśli reformy nie zostaną wprowadzone w najbliższym czasie, zaufanie do instytucji zostanie całkowicie podważone, a spory majątkowe mogą przekształcić się w konflikty międzynarodowe i pozwy przeciwko TRNC.