AİHM, Taşınmaz Mal Komisyonu’nu geçersiz sayabilir

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), önümüzdeki üç ay içinde Kuzey Kıbrıs’ta faaliyet gösteren Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK) statüsünü yeniden değerlendirmeyi planlıyor. Komisyonun «geçersiz ve hükümsüz» ilan edilme olasılığı değerlendiriliyor, bu da özellikle Kıbrıslı Rumların tazminat veya mülk iadesi taleplerini ilgilendiren mülkiyet davaları açısından önemli sonuçlar doğurabilir.

TMK, 2005 yılında kurulmuş ve 2006’da faaliyete geçmiş olup, 2010 yılında AİHM tarafından “Demopoulos ve diğerleri” davasında Kıbrıslı Rum başvuru sahipleri için «etkili bir iç hukuk yolu» olarak tanınmıştı. Bu, başvuru sahiplerinin Strasburg’a başvurmadan önce TMK’ya başvurması gerektiği anlamına geliyordu.

Ancak geçen yıllarda Komisyonun etkinliği giderek sorgulanmaktadır. Birçok dava yıllarca çözülmeden kalmakta, tazminat ödemeleri gecikmekte ve komisyon üzerindeki iş yükü artmaya devam etmektedir. Bu sorunlar AİHM’in dikkatini çekmiş ve statüsünün yeniden değerlendirilmesine yol açmıştır.

Eğer mahkeme TMK’yı geçersiz sayarsa, Kıbrıslı Rum başvuru sahipleri şikayetlerini doğrudan AİHM’e yapma hakkını yeniden kazanacaktır. Bu adım, hukuki ve diplomatik alanda ciddi değişikliklere yol açabilir: birçok yeni ve potansiyel olarak maliyetli tazminat davası, Kıbrıs müzakerelerinde gerilimin artma riski ve müzakere dengelerinde değişiklik.

Uzmanlara göre bu karar, Türk tarafı ve Kuzey Kıbrıs için ciddi mali kayıplara neden olabilir. Ayrıca TMK’nın etkin ve zamanında çalışmaması, barış sürecinde diplomatik gerginlik ve krizlerin yeniden ortaya çıkma riskini artırmaktadır.

Görüşler ve değerlendirmeler

2025 Haziran ayında Halkın Partisi lideri Kudret Ezersay, K.V. Mediterranean Tours davasıyla ilgili AİHM kararını yorumlayarak mahkemenin tekrar onayladığını belirtti: 15 yıllık özel bir gecikme dışında TMK, AİHM’e başvurmadan önce tüketilmesi gereken etkili bir iç hukuk yoludur. Gecikme kısmen Kuzey Kıbrıs savcılık makamlarının zamanında danışma eksikliği ile ilgilidir, ancak bu prensibi ortadan kaldırmaz — TMK statüsünü korumaktadır.

Sonuç

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yakında TMK’nın statüsü hakkında tarihi bir karar verebilir — ya geçersiz sayacak ya da «etkili bir iç mekanizma» olarak koruyacaktır. Karar, gelecekteki mülkiyet davaları, tazminatlar ve Kıbrıs ile ilgili uluslararası ilişkiler açısından kritik olacaktır.