Kuzey Kıbrıs’ta mülkiyet krizi derinleşiyor: avukatlar TMK’da acil reform talep ediyor

Kuzey Kıbrıs’ta gayrimenkul mülkiyetine ilişkin kriz artıyor. Avukatlar, mevcut düzenleyici sistemin — öncelikle Emlak Komisyonu (Taşınmaz Mal Komisyonu, TMK) — artık görevlerini yerine getiremediğini uyarıyor.

Gündem Kıbrıs yayınında avukatlar, mülkiyet davalarının sayısının arttığını, TMK’nın aşırı yüklü olduğunu ve başvuruları hızlı bir şekilde inceleyemediğini belirtti. Bazı kararlar da tazminat mekanizmasının tamamı için hukuki riskler oluşturuyor. Tartışmaların yeni dalgasının nedeni, adanın kuzeyinde Rum-Kıbrıs mülkünü yasa dışı kullandığı iddia edilen Simon Aykut davası oldu. Mahkeme kayıtlarına göre Aykut suçlamaların bir kısmını kabul etti; avukatlara göre bu, benzer davalar için tehlikeli bir emsal oluşturabilir ve KKTC’nin hukuki konumunu zayıflatabilir.

Avukat Ahmet Said Sayın, devlet yetkililerinin sistemin savunmasızlığını fiilen kabul ettiğini belirtti: birçok kuzey “lahana”sı (mülkiyet belgeleri) sahibi, mülklerinin uluslararası mahkemelerde tartışılmasıyla karşı karşıya kalabilir. Ona göre önlem alınmazsa kriz daha da kötüleşecek. Sayın, “vatandaşların TMK’ya güvenini yeniden sağlayacak ve tazminat sürecini hızlandıracak acil reformlara” ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Avukat Feyzi Hansel, Aykut’un Kıbrıs Cumhuriyeti mahkemelerinde suçunu kabul etmesinin adanın güneyinden gelen baskıyı artırdığını ve KKTC’ye karşı uluslararası davaların artmasına yol açabileceğini ekledi. TMK’nın daha şeffaf olması ve Türk Kıbrıslıların çıkarlarını koruması gerektiğini, onları hukuki risklerle baş başa bırakmaması gerektiğini vurguladı.

Meslektaşı Mustafa Asen, kuzey mülklerinin güneyde bırakılan mülkler karşılığında Türk Kıbrıslılara dağıtıldığı “eşdeğer mülkiyet” sorununa dikkat çekti. Ona göre bu sistem sıklıkla adaletsiz sonuçlara yol açıyor: “Hukuki eşitlik adalet anlamına gelmez. Basit tazminat tarihi ve ahlaki kayıpları telafi etmez.”

Avukatlar ayrıca TMK’nın mali zorluklarına işaret etti. Komisyon bütçe sıkıntısı yaşıyor: tazminatlar için ayrılan bir kısmı Maliye Bakanlığı tarafından tutuluyor, bu da ödemelerin gecikmesine yol açıyor. Bazı başvuru sahipleri, başvuruları resmi olarak işleme alınmış olsa bile yıllarca karar bekliyor.

Uzmanlar, TMK’nın kapsamlı bir reform gerektirdiği konusunda hemfikir — hem hukuki hem de örgütsel olarak. Finansmanın artırılması, dava sürecinin hızlandırılması ve TMK’nın Kuzey Kıbrıs’ta mülkiyet haklarını koruyan iç mekanizma olarak tanındığı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanması gerekiyor.

Avukatlar uyarıyor: Reformlar yakın zamanda uygulanmazsa, kuruma olan güven tamamen sarsılacak ve mülkiyet anlaşmazlıkları uluslararası çatışmalara ve KKTC’ye karşı davalara dönüşebilir.