Φραγκόσυκο στη Βόρεια Κύπρο — τι είναι αυτό το φρούτο, πότε ωριμάζει και πώς το τρώνε

Σε αυτό το άρθρο θα μάθετε τι είναι η φραγκόσυκο (babutsa), πώς τρώγεται, πότε ωριμάζει στην Βόρεια Κύπρο και γιατί εκτιμάται στη μαγειρική, την ιατρική και την κοσμητολογία.

• Τι είναι η φραγκόσυκο
• Πώς χρησιμοποιείται η φραγκόσυκο
• Πότε ωριμάζει η φραγκόσυκο
• Πώς να καθαρίσετε σωστά τη φραγκόσυκο
• Η φραγκόσυκο στον πολιτισμό της Βόρειας Κύπρου
• Και τέλος

Ναι, καταλάβατε σωστά: στη Βόρεια Κύπρο τρώνε κάκτους — πιο συγκεκριμένα, τους καρπούς τους. Αυτός ο ασυνήθιστος καρπός ονομάζεται φραγκόσυκο ή τοπικά babutsa. Ωριμάζει μόνο μία φορά τον χρόνο, και οι ντόπιοι περιμένουν τη σεζόν με μεγάλη ανυπομονησία.

Τι είναι η φραγκόσυκο

Η φραγκόσυκο είναι ένα είδος κάκτου, ευρέως διαδεδομένου στη Μεσόγειο. Το φυτό έφτασε στην Κύπρο πριν από μερικούς αιώνες χάρη στους ναυτικούς και προσαρμόστηκε γρήγορα: το ζεστό κλίμα και το βραχώδες έδαφος είναι ιδανικά γι’ αυτό.

Το φυτό έχει πολλαπλές χρήσεις:

• λειτουργεί ως ανθεκτικός «ζωντανός φράχτης» γύρω από χωράφια,

• χρησιμοποιείται σε φαγητά,

• εφαρμόζεται στην ιατρική,

• εκτιμάται στην κοσμητολογία.

Οι καρποί της φραγκόσυκου έχουν ζουμερή σάρκα και γεύση που θυμίζει αγγούρι με ελαφρά οξύτητα — πολύ δροσιστική σε ζεστό καιρό.

Πώς τρώγεται και χρησιμοποιείται η φραγκόσυκο

Η φραγκόσυκο είναι ένα εκπληκτικά πολυλειτουργικό προϊόν.

Στη μαγειρική

Από τους καρπούς παρασκευάζονται:

• σαλάτες,

• ζελέ και μαρμελάδες,

• σπιτικά γλυκά,

• χυμοί και αναψυκτικά,

• ομελέτες (σε μερικά χωριά προστίθεται η σάρκα του κάκτου),

• επιδόρπια,

• στη Μάλτα φτιάχνουν ακόμα και το λικέρ Bajtra από φραγκόσυκο, που έχει γίνει τοπική ιδιαιτερότητα.

Οι καρποί μπορούν επίσης να καταναλωθούν φρέσκοι — καθαρισμένοι και ελαφρώς κρύοι.

Στην ιατρική

Το λάδι της φραγκόσυκου και τα εκχυλίσματα του φυτού χρησιμοποιούνται σε φυσικά και φαρμακολογικά προϊόντα.

Οι καρποί περιέχουν: βιταμίνη C, καροτίνη, φλαβονοειδή, ίνες, ρουτίνη, μαγνήσιο, κάλιο, ασβέστιο, ψευδάργυρο, σίδηρο.
Τα άνθη είναι πλούσια σε: αμινοξέα, αντιοξειδωτικά, νικοτινικό οξύ, σελήνιο, μέταλλα.

Στην Κύπρο η φραγκόσυκο χρησιμοποιείται παραδοσιακά:

• σε πεπτικά προβλήματα,

• για ενίσχυση του ανοσοποιητικού,

• ως ήπιο τονωτικό.

Στην κοσμητολογία

Από τους σπόρους των καρπών εξάγεται το σπάνιο και πολύτιμο λάδι φραγκόσυκου. Είναι γνωστό για:

• έντονη αντιγηραντική δράση,

• ικανότητα συγκράτησης υγρασίας,

• υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά.

Από το λάδι αυτό παρασκευάζονται κρέμες, οροί και μάσκες premium — θεωρείται ένα από τα πιο ακριβά φυτικά έλαια στον κόσμο.

Πότε ωριμάζει η φραγκόσυκο στην Κύπρο

Τα άνθη της φραγκόσυκου εμφανίζονται ήδη τον Απρίλιο, αλλά οι καρποί ολοκληρώνουν την ωρίμανσή τους μόνο προς .

Κατά την περίοδο αυτή, σε διάφορους δήμους της Βόρειας Κύπρου πραγματοποιούνται φεστιβάλ φραγκόσυκου — με γευσιγνωσίες, πώληση σπιτικών μαρμελάδων, εργαστήρια και παραδοσιακή μουσική.

Πώς να καθαρίσετε σωστά τη φραγκόσυκο

Οι καρποί καλύπτονται με πολυάριθμα μικροσκοπικά αγκάθια — glochidia. Είναι σχεδόν αόρατα, αλλά καρφώνονται εύκολα στο δέρμα και προκαλούν έντονη ενόχληση.

Ακολουθούν τα βήματα για ασφαλή καθαρισμό των καρπών:

1. Χρησιμοποιήστε γάντια — καλύτερα χοντρά κηπουρικά.

2. Ξεπλύνετε τους καρπούς κάτω από δυνατή ροή νερού ή τρίψτε τους απαλά με βούρτσα.

3. Ορισμένοι Κύπριοι καίνε τους καρπούς με φλόγιστρο αερίου — αυτό αφαιρεί άμεσα τα αγκάθια.

4. Κάντε μια τομή στο πλάι του καρπού.

5. Αφαιρέστε τη φλούδα, χρησιμοποιώντας μαχαίρι, και βγάλτε προσεκτικά τη σάρκα.

6. Βεβαιωθείτε ότι δεν έχουν μείνει αγκάθια στα χέρια σας — μπορεί να είναι πολύ μικρά.

Σημαντικό: μην αγγίζετε τα άνθη με γυμνά χέρια — και αυτά προστατεύονται από λεπτά αγκάθια. Για οπτική παρουσίαση, δείτε αυτό το βίντεο.

Η φραγκόσυκο στον πολιτισμό της Βόρειας Κύπρου

Η babutsa δεν είναι απλά ένας καρπός. Αποτελεί μέρος της αγροτικής ζωής:

• τα φυτά χρησιμοποιούνται ως φυσικά φράγματα από τον άνεμο,

• οι καρποί πωλούνται στις εποχιακές αγορές,

• τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να τους καθαρίζουν σωστά,

• η babutsa περιλαμβάνεται σε παραδοσιακές αγροτικές συνταγές.

Πολλοί Κύπριοι έχουν «οικογενειακούς» κάκτους από τους οποίους συλλέγουν την παραγωγή κάθε χρόνο.

Και τέλος

Στη Βόρεια Κύπρο δεν τρώνε μόνο κάκτους. Στο νησί αγαπούν το κερασί, φτιάχνουν δυνατή zivanija, τρώνε φρούτα που δύσκολα συναντάς στην Ευρώπη και διατηρούν πολλές γαστρονομικές παραδόσεις που κληρονομήθηκαν από γενιά σε γενιά.