W tym materiale zebrano kluczowe informacje o tradycyjnym cypryjskim napoju – zivanii: jej rodzajach, cechach produkcji, różnicach smakowych, historii oraz wskazówki, jak wybrać wysokiej jakości napój.

• Jak produkuje się zivanię
• Rodzaje zivanii
• Gdzie kupić domową zivanię
• Kontekst historyczny
• Jak pijemy zivanię
• Jak rozpoznać dobrą zivanię
• Ważne informacje

Zivania – tradycyjny napój Północnego Cypru

Zivania jest jednym z symboli Północnego Cypru i ważnym elementem lokalnej kultury gastronomicznej. Jest to mocny napój alkoholowy, produkowany przez Cypryjczyków od setek lat. W istocie, zivania to destylat winogronowy, przypominający gruzińską czacę, bułgarską rakię lub włoską grappę.

Jak produkuje się zivanię

Zivanię otrzymuje się poprzez destylację wytłoków winogronowych pozostałych po produkcji wina. W klasycznym przepisie używa się:

• wytłoków z lokalnych winogron,

• niewielkiej ilości moszczu winogronowego lub młodego wina w celu wzmocnienia smaku,

• tradycyjnego miedzianego aparatu destylacyjnego.

Proces wygląda następująco:

1. Wytłoki fermentują naturalnie.

2. Następnie masę destyluje się w miedzianych aparatach (kazanach).

3. Pierwszy destylat jest szczególnie mocny – to właśnie on jest najwyżej ceniony.

Dzięki miedzianym aparatom i lokalnym winogronom zivania ma bogaty i rozpoznawalny smak.

Rodzaje zivanii

Na Północnym Cyprze można spotkać kilka odmian napoju:

Przemysłowa

Dostępna praktycznie w każdym sklepie.

• Cena: od 120 TL za 0,7 l

• Moc: 45–49%

• Rodzaje:

  • klasyczna przezroczysta,

  • „złota” (leżakowana),

  • aromatyzowana (z ziołami i przyprawami).

Domowa

Mocniejsza, bardziej aromatyczna i znacznie bardziej zróżnicowana smakowo.

• Moc: 50–70%, czasami więcej

• Surowiec: nie tylko winogrona, ale też inne lokalne owoce

• Popularne smaki:

  • morelowa,

  • morwa,

  • kaktusowa (z owoców opuncji),

  • jeżynowa,

  • granatowa,

  • figowa,

  • mieszane nalewki owocowe.

Domowa zivania często sprzedawana jest w litrowych plastikowych butelkach bez etykiet – klasyka cypryjskiej wsi.

Gdzie kupić domową zivanię

Domową zivanię najczęściej sprzedaje się:

• w wsiach,

• na farmach,

• u prywatnych winiarzy,

• w sklepach przy drodze, zwłaszcza w regionach winiarskich.

Jedno z najbardziej znanych miejsc znajduje się za wsią Lefke, niedaleko restauracji Swan of Soli. Można tam znaleźć ponad 15 rodzajów domowej zivanii, w tym rzadkie warianty owocowe.

Kontekst historyczny

Zivanię zaczęto produkować na Cyprze już w czasach Republiki Weneckiej (XIV–XVI w.). Napój był częścią gospodarstwa chłopskiego: winiarstwo rozwijało się powszechnie, a zivania stała się sposobem pełnego wykorzystania winogron bez odpadów.

Z czasem napój stał się ważnym elementem lokalnych tradycji:

• podawano go na świętach,

• używano do ogrzewania w zimie,

• stosowano jako domowy lek – np. do wcierania przy przeziębieniu lub bólach mięśni.

Ta praktyka istnieje do dziś.

Jak pijemy zivanię

Tradycyjnie napój spożywa się:

• czysty, w małych kieliszkach,

• schłodzony, szczególnie latem,

• z meze – przekąskami, takimi jak smażony halloumi, oliwki lub kiełbaski sujukos.

W zimie zivanię czasami podaje się lekko podgrzaną.

Jak rozpoznać dobrą zivanię

Znaki jakościowego napoju:

• przezroczystość (w przypadku klasycznej wersji),

• czysty aromat winogron,

• brak ostrego chemicznego zapachu,

• łagodny, ale mocny posmak,

• brak słodyczy (prawdziwa zivania nie jest słodzona).

Domowe wersje mogą być mocniejsze i bardziej aromatyczne, ale smak zawsze jest naturalny.

Ważne informacje

Chociaż zivania jest napojem o charakterze i bogatej historii, jest dość mocna. Należy ją pić umiarkowanie, zwłaszcza próbując domowych wersji, gdzie moc alkoholu może przekraczać 60–70%.